Interview met professor audiologie Laure Jacquemin

Alle kennis die we dagelijks inzetten is wetenschappelijk onderbouwd. Die kennis hebben we te danken aan het vele onderzoek naar tinnitus. Professor audiologie Dr. Jacquemin geeft ons inzichten in de recente onderzoeken en kijkt zelfs samen met ons even in de toekomst.

Met welke onderzoeken ben jij op dit moment bezig?

Na mijn doctoraat over hersenstimulatie om de waarneming van tinnitus te verminderen, focus ik in mijn huidig onderzoek vooral op subgroepen die iets minder aandacht krijgen. Dit zijn bijvoorbeeld patiënten met hyperacusis en kinderen.

Eén van de onderzoeken bij hyperacusis gaat na of er ook een invloed is vanuit de kaak en de nek. We weten al dat dit zo is bij tinnitus, maar is dat ook zo bij hyperacusis? Ook worden behandelingsmogelijkheden bij hyperacusis onderzocht, bijvoorbeeld door het meten van de effectiviteit van cognitieve gedragstherapie. Een breder onderzoek is "De oorzaak", het grote citizen science project waarin ook de burger betrokken is.

Bij kinderen moeten we jammer genoeg bij de basis starten. Omdat er nog geen vragenlijsten voor kinderen bestaan, is het heel moeilijk om onderzoek te doen en dingen te meten. Dus nu steken we veel werk en tijd in het valideren van goede vragenlijsten voor kinderen met tinnitus en overgevoeligheid voor geluid.

Over die basis gesproken. Weten we al exact hoe het komt dat tinnitus gehoord wordt?

Jammer genoeg blijft dat nog een stukje hypothetisch. Al hebben we wel al heel veel bewijs voor bepaalde hypotheses. Uit genetisch onderzoek blijkt dat de tinnitus populatie heel gevarieerd is. Daardoor is er geen enkele hypothese op alle patiënten toepasbaar.

De meest gevolgde hypothese blijft degene waar gehoorschade of gehoorverlies toch een bepaalde rol speelt. Door verminderde auditieve input reageren de hersenen hyperactief en wordt er een tinnitusgeluid gecreëerd. Maar aan die hypothese zijn al veel stukjes toegevoegd. Er is namelijk niet enkel input vanuit het auditieve op onze hersenactiviteit, maar ook vanuit de kaak, nek en mentale toestand. Het is een concept dat alleen maar groter en uitgebreider wordt naarmate dat we meer te weten komen.

Wil dat zeggen dat we niet één oplossing voor iedereen met tinnitus mogen verwachten?

Ik heb geen glazen bol om in de toekomst te kijken, maar de kans dat we iets vinden dat voor iedereen werkt, lijkt mij bijna onbestaande. Mogelijks komen er in de toekomst mogelijkheden om gehoorverlies te behandelen. Die aanpak zal dan natuurlijk niet toe te passen zijn bij iemand met een normaal gehoor. Omdat de oorzaak en impact bij iedereen zo verschillend is, lijkt één oplossing voor iedereen bijna onmogelijk.

Wat maakt dat zo moeilijk? We zijn al in staat om naar de maan te vliegen, maar een oplossing voor een klacht waar zo veel mensen mee te maken hebben, vinden we niet.

Bij naar de maan vliegen zijn er heel veel fysische wetten. Tinnitus zit in de hersenen, en dat blijft toch een black box. Dat is niet enkel de moeilijkheid bij tinnitus, maar bijvoorbeeld ook bij chronische pijn. We denken wel te weten hoe de hersenen werken, maar weten daar zeker niet alles over. Daarnaast is het niet één regio in de hersenen die meespeelt, maar zijn er verschillende hersenregio's samen die de tinnitus onderhouden. Dus het feit dat tinnitus in de hersenen zit, dat is gewoon het moeilijkste.

Is het ook een budgetkwestie?

Ik vind toch ook wel een budgetkwestie. Er gebeurt over de hele wereld onderzoek naar tinnitus, maar de groep onderzoekers blijft klein. Dit komt grotendeels door financiering die ontbreekt. De farmaceutische sector investeert graag in onderzoek wanneer de mogelijkheid bestaat dat medicatie de oplossing is, zoals bij kankeronderzoek vaak het geval is. Omdat daar op dit moment totaal geen aanleiding voor is bij tinnitus, is er weinig interesse is vanuit de industrie om te investeren in tinnitusonderzoek. Onderzoek moet dan echt vanuit de onderzoekers zelf komen en via die weg is de financiering veel beperkter. Dat allemaal samen maakt dat het ook een stuk trager gaat.

Wat is op dit moment de beste manier om tinnitus te behandelen volgens jou?

Tinnitus blijft iets wat we symptomatisch behandelen, dit omdat de oorzaak niet altijd eenduidig is. Het blijft bij elke patiënt zoeken naar wat er speelt en dat bepaalt het behandelplan.

Vandaag moeten mensen te lang zoeken naar welke behandeling voor hun kan werken. Ze worden te veel van het kastje naar de muur gestuurd. Initieel is het interessant om een multidisciplinaire diagnose te hebben en verschillende pistes te bekijken. De behandeling hoeft daarna zeker niet altijd multidisciplinair te blijven verlopen. Het is vaak even kijken wat voor de patiënt mogelijks het meeste baat heeft.

De gouden standaard blijft tinnitus therapie, waarvan cognitieve gedragstherapie de meest bekende is. Als ik van alle therapieën mijn geld op iets moet inzetten, is het die. Cognitieve gedragstherapie heeft onafhankelijk van de oorzaak of de triggers altijd baat. Maar het is ook zeker niet voor elke patiënt nodig.

Ik geloof heel erg in de juiste informatie en adviezen geven van in het begin.

Als tinnitustherapie de gouden standaard is, waarom worden mensen dan nog weg gestuurd met de boodschap dat er niets aan te doen is?

Op dit moment kunnen we bij de meeste mensen hun klachten wegnemen, maar niet de tinnitus. En dat is een belangrijk onderscheid om te maken. Die boodschap is niet gemakkelijk te brengen bij mensen die net tinnitus hebben en in vechtmodus zitten. Dat nuanceren vraagt om een uitgebreid gesprek, want het is niet zwart-wit. Als mensen alleen maar willen horen hoe het echt volledig wég geraakt, dan luidt het antwoord soms "daarmee kan ik u niet helpen". Er is veel expertise nodig vanuit de medische kant en er zijn professionals nodig die er hun tijd ervoor nemen. En dat is, jammer genoeg, niet altijd realistisch in het huidige zorgsysteem waar heel veel druk op staat.

Dus bij de juiste persoon terechtkomen is van groot belang.

In welke mogelijke toekomstige behandelingen zit volgens jou het meeste toekomstmuziek?

Naar hersenstimulatie wordt het meeste experimenteel onderzoek gedaan. Jammer genoeg zijn de resultaten daarbij op dit moment nog zo klein, dat ik daar mijn geld niet op zou durven inzetten.

Ook rond gentherapie bij tinnitus is veel te doen. Het onderzoek naar gentherapie gebeurt op dit moment nog niet bij mensen, maar bij muizen. Het doel is om beschadigd gehoor, toch kunnen herstellen. Wat vandaag de dag bij mensen niet mogelijk is. Dat werkt natuurlijk in op het gehoor. Als er in die hoek iets gevonden wordt, zal dit dus alleen toepasbaar zijn bij sommige mensen die tinnitus ontwikkelen door gehoorverlies.

Moesten we gehoorschade door lawaai of leeftijd kunnen voorkomen, dat is dan misschien weer een interessantere piste. Daar gebeurt ook al onderzoek naar op dieren, maar ik zou de patiënt niet aanraden om daar op te wachten.

Bedankt Laure voor het waardevolle werk dat je doet én om er ons even in mee te nemen.